Protokół szesnastego posiedzenia Wielkiej Rady Uniwersytetu Jagiellońskiego z dnia 30 czerwca 1820 r.
Or. Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, sygn. S I 77, s. 48–52.
Edycja krytyczna: Mateusz Mataniak.

30 VI 1820

[s. 48]

Działo się na posiedzeniu Rady dnia 30 czerwca 1820 r.

W obecności prezesa Senatu i Rady Jaśnie Wielmożnego Wodzickiego¹, JX. biskupa Woronicza², senatora Grodzickiego³, JW Nikorowicza prezesa Appellacyi⁴, JW Litwińskiego Rektora⁵, Jaśnie Wielmożnych Krzyżanowskiego⁶, Hoszowskiego⁷ i Markowskiego⁸, zastępców konserwatorów, tudzież Darowskiego sekretarza Rady⁹.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawia kandydatów ubiegających się o Katedrę ekstraordynaryjną nowo utworzoną Mineralogii z opinią swą, aby taż p. Soczyńskiemu¹⁰ jednemu z tychże kandydatów powierzoną była. Uchwalono. Rada naukę mineralogii zostawia in status quo, żadnego nie nominuje profesora, gdyż p. Markowski oświadczył się, iż powodowany gorliwością dla dobra publicznego dawać ją będzie z chemią bez żądania za to oddzielnego wynagrodzenia, o czym Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego zawiadomionym być ma.

Przedmiot. P. Marianna Fijałkowska¹¹ po zmarłym profesorze wysłużonym w szkołach tutejszych pozostała wdowa wnosi prośbę o wyznaczenie jej dożywotniej pensji. Uchwalono. Polecić kasjerowi Uniwersytetu, aby zdał raport, jaki stan jest funduszu na pensje wdów po profesorach pozostałych Statutem Uniwersytetu w sumie 6000 złp przeznaczonego i o ile ten [s. 49] dotąd jest wyczerpanym, tudzież zarazem uczynić przedstawienie do Senatu Rządzącego o danie zalecenia kasjerowi Uniwersytetu, iżby emerytom za granicą zamieszkałym przy pierwszym poborze pensji oświadczył, iżby nadal odbierać przez umocowane osoby pensje swe co kwartał przynajmniej świadectwem życia przez komisarzy obwodowych wydawanym kasjerowi Uniwersytetu legitymowali się.

Przedmiot. X. Mazurkiewicz¹² profesor klasy I Szkoły św. Barbary prosi o podwyższenie pensji. Uchwalono. Podanie to kommunikować Senatowi Akademickiemu, żeby z niego mógł zrobić użycie, gdy budget na rok następny układać będzie.

Przedmiot. X. Włyński¹³ profesor wysłużony prosi o podwyższenie pensji emerytalnej. Uchwalono. Oświadczyć X. Włyńskiemu, że gdy pensja jego emerytalna budgetem z roku 1819/1820 na sumę 2000 złp podwyższoną została przeto już tym samym życzenie jego Rada za zaspokojone uważa.

Przedmiot. Senat Akademicki donosi, iż stosownie do życzeń rzemieślników Szkoła Praktyczna Mechaniki i Budownictwa dla tychże otwarta została, i że p. Sapalski profesor geometrii wykreślnej przyjął na siebie obowiązek dawania tych lekcji w dni niedzielne. Uchwalono. Oświadczyć za pośrednictwem Rektora Uniwersytetu podziękowanie p. Sapalskiemu¹⁴ za przyjęte przez niego bezpłatnie obowiązki nauczania rzemieślników mechaniki praktycznej i budownictwa, tudzież iż życzeniem Rady jest, aby lekcje te w dni niedzielne odbywające się, nie w godzinach przedpołudniowych lecz w poobiednich pomiędzy drugą i trzecią dawanymi były. Zrobić odezwę do Senatu Rządzącego, [s. 50] aby cechy zawiadomić nakazał o otwarciu tej szkoły.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu donosi, iż w czasie feriów szkolnych na sześć tygodni z Krakowa dla poratowania zdrowia oddali się i że go zastępować będzie X. Kudrewicz¹⁵ lub p. Czermiński¹⁶. Uchwalono. Doniesienie to powziąć do wiadomości.

Przedmiot. P. Franciszek Bogucki¹⁷ wnosi prośbę o wynadgrodzenie go za dozorowanie archiwum akademickiego, o konferowanie mu posady archiwariusza Uniwersytetu i ponoszenie kosztów kancelaryjnych. Uchwalono. Wniesienie to zostawić do dalszej opinii Rektora Uniwersytetu.

Przedmiot. Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego przedstawia prośbę p. Peszki¹⁸ profesora malarstwa wniesioną o zaasygnowanie mu na zakupienie obrazów 40 #. Uchwalono. Zgodnie z opinią Rektora Uniwersytetu upoważnić tegoż, aby z Kasy Uniwersytetu p. Peszce na zakupienie obrazów salvo calculo z funduszów na Szkołę Malarską budgetem na rok 1819/1820 oznaczonego nie już kwotę 40 # ale tylko 500 złp wypłacić nakazał, z powodu niewystarczającego funduszu, gdyż p. Brodowski i Redlinger¹⁹ poprzednio pobrali już z niego awanse.

Przedmiot. P. Szopowicz²⁰ profesor ekstraordynaryjny Katedry Matematyki Niższej wnosi prośbę o mianowanie go profesorem ordynaryjnym Matematyki Niższej i o wypłacanie mu pensji w stosunku 3000 złp budgetem na rok 1819/1820 naznaczonym, poczynając od dnia 1 października roku zeszłego uprasza. Uchwalono. Mianować go profesorem aktualnym Katedry Matematyki Niższej i uczynić odezwę do Senatu Rządzącego, aby mu stosowną nominację wydał. [s. 51] Co do drugiego żądania zaś uczynić przedstawienie do Senatu Rządzącego, aby w wynadgrodzeniu za prace i okazaną w tychże gorliwość przez p. Szopowicza, onemuż do pensji w sumie 1200 złp po dzień 1 czerwca rb. powziętej jeszcze kwotę 800 złp z funduszu oszczędności na adiunkta observatorii wypłacić nakazał, tym więcej, że Rada

spodziewa się po jego gorliwości, iż więcej jak cztery godziny dawać będzie na tydzień.

Przedmiot. JW Nikorowicz wnosi potrzebę przypomnienia Senatowi Rządzącemu i Akademickiemu, iżby otworzyły zdanie swe w okoliczności uwag przesłanych im pod dn. 3 lutego, zrobionych przez reprezentantów Piekarskiego²¹ i Słotwińskiego²², a dotyczących reformy Statutu Urządzającego Szkoły Początkowe. Uchwalono. Ponowić w tej mierze do niech wezwanie z oznajmieniem, iż Rada z niecierpliwością skutku onego wygląda.

Przedmiot. Profesorowie wysłużeni Uniwersytetu Jagiellońskiego wnoszą powtórną prośbę o przypuszczenie ich do zasiadania tak na wydziałowych jako i na wszystkich Uniwersytetu obradach. Uchwalono. Oświadczyć profesorom wysłużonym w odwołaniu się do poprzedniej odpowiedzi, iż prośba ich przy rewizji ogólnej Statutu rozpoznaną będzie, jeżeli zaś tymczasem używać chcą tych prerogatyw, o które dopraszają się, na tedy wypada, iżby byli czynnymi i przynajmniej jedną godzinę na tydzień dawali w obiektach, które sobie sami wybiorą.

[s. 52] Przedmiot. Senat Rządzący kommunikuje do opinii przedstawienie Rektora Uniwersytetu uczynione o wstawienie się do Rządu Polskiego, iżby stopnie akademickie w tutejszym Uniwersytecie rozdawane nie ulegały żadnemu zatwierdzaniu w Królestwie Polskim, aby uznane były jako nadane przez Uniwersytet Narodowy. Uchwalono. Upraszać Senatu Rządzącego, aby pospieszył ze wstawieniem się do Rządu Królestwa Polskiego lub gdzie uzna potrzebę, iżby Uniwersytet tutejszy za narodowy uważanym był, a stopnie akademickie w nim rozdawane nie ulegały zatwierdzeniu Uniwersytetu Warszawskiego, tym więcej że Rada bierze na siebie obowiązek czuwania, iżby audytorowie z Królestwa Polskiego przybywający do przepisów Urządzenia Uniwersytetu Warszawskiego w naukach stosowali się.

Na czym posiedzenie ukończonym zostało.

[Podpisy] Wodzicki, Darowski – sekretarz Rady.

[hasła: Wielka Rada Uniwersytetu Jagiellońskiego, Senat Rządzący, Rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, konserwator Uniwersytetu Jagiellońskiego, Szkoła Malarska, Szkoła Mechaniki i Budownictwa, Uniwersytet Warszawski, Katedra Mineralogii UJ, Katedra Matematyki Niższej UJ, pensja emerytalna, sekretarz Wielkiej Rady UJ, kasjer UJ, szkoły początkowe, Liceum św. Anny]

¹ Stanisław Wodzicki (1759–1843): prezes Senatu Rządzącego, polityk o przekonaniach ultrazachowawczych, wróg niezależności UJ, swoją polityką doprowadził do wydania przez rządy państw opiekuńczych Przepisów tymczasowych dla Uniwersytetu (1821), które uchylały liberalny Statut uczelni z 1818 r., zasadniczo ograniczając jej autonomię; cieszył się poparciem Metternicha i Nowosilcowa; położył zasługi w dziedzinie botaniki, autor sześciotomowego dzieła „O hodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu drzew, krzewów, roślin i ziół” (1818–1828), J. Sondel, Słownik historii i tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, s. 1416–1417.

²Jan Paweł Woronicz (1757–1829): od 1789 kanonik katedralny kijowski, w 1794 czł. Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego, 1800 czł. Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, 1805 kanonik warszawski, 1808 czł. Rady Stanu Księstwa Warszawskiego, 1816 biskup krakowski, 1828 arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, K.R. Prokop, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 214–220.

³ Feliks Grodzicki (ok. 1760–1838): w 1809 członek Tymczasowej Rady Administracyjnej w Krakowie, członek-asesor Komisji Organizacyjnej z ramienia Austrii, od 1815 dożywotni senator WMK, od 1821 komisarz rządowy UJ, poseł do Zgromadzenia Reprezentantów 1817–1818, 1821–1822, PSB t. VIII, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959–1960 (J. Bieniarzówna); „Gazeta Krakowska” nr 98 z 7 XII 1817; nr 97 z 5 XII 1821.

⁴ Józef Nikorowicz (1753–1833): od 1815 prezes Sądu Apelacyjnego WMK; studia ukończył na Uniwersytecie Lwowskim, od 1793 prezes Sądu (Trybunału) Szlacheckiego w Tarnowie, od 1797 w Krakowie, członek Wielkiej Rady UJ, wybrany w 1827 na prezesa Senatu Rządzącego, urzędu nie objął, J.Wawel- Louis, Urywki z dziejów i życia mieszkańców Krakowa, red. J. Bieniarzówna, W. Bieńkowski, „Biblioteka Krakowska” nr 117, Kraków 1977, s. 170–171; K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, s. 37–42.

⁵ Walenty Litwiński (1778–1823): w l. 1801/02 profesor w Katedrze Prawa Natury i Narodów na Uniwersytecie Lwowskim, 1802–1811 suplent (zast. profesora) w Szkole Głównej Koronnej, 1811/12– 1822/23 prof. w Katedrze Praktyki Sądowej i Prawa Kryminalnego; 1810 dziekan Wydziału Prawa, 1814/15–1820/21 Rektor UJ, dbał o uzyskanie szerszej autonomii przez uczelnię; uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), 1817/1818 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, 1815–1823 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1815 prezes TNK, 1810 członek loży „Przesąd Zwyciężony”, J. Sondel, op. cit., s. 770–771; PSB, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 494–495 (R. Dutkowa); P. M. Żukowski, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780–2012, red. D. Malec, Kraków 2014, s. 304–305; „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98.

⁶ Adam Krzyżanowski (1785–1847): w l. 1807/08–1808/09 profesor nadzw. w Katedrze Prawa Wekslowego, 1809/10–1811/12 prof. Kodeksu Napoleona, kodeksu handlowego, prawa górniczego „tudzież praw na ostatnim sejmie ustanowionych”, 1812/13–1847 prof. w Katedrze Kodeksu Cywilnego i Handlowego; w l. 1814/15–1815/1816, 1826/27–1832/33 dziekan Wydziału Prawa; 1845/46–1846/47 Rektor UJ, od 1816 członek TNK, prowadził praktykę adwokacką, P. M. Żukowski, op. cit., s. 262–263; J. Sondel, op. cit., s. 725; PSB, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 587–588 (J. Bieniarzówna).

⁷ Mikołaj Hoszowski (1778–1828): senator WMK, w 1809 czł. Centralnej Komisji Rządu Tymczasowego, od 1816 sędzia Sądu Apelacyjnego WMK, od 1816 członek Komitetu Prawodawczego, w l. 1817–1828 marszałek sejmowy, od 1816 członek TNK, w l. 1817/18, 1824/25–1827/28 zast. profesora w Katedrze Umiejętności Politycznych; 1818/19–1822/23 profesor tamże, w 1824 dziekan Wydziału Prawa UJ, P. M. Żukowski, op.cit., s. 189–190; PSB, t. X, s. 33–34 (C. Bąk).

⁸Józef Markowski (1758–1829): profesor chemii i mineralogii UJ, kilkakrotny dziekan Wydziału Lekarskiego; od 1782 studiował nauki matematyczno-fizyczne i lekarskie, stypendysta Komisji Edukacji Narodowej, w okresie pobytu w Paryżu prywatny lekarz cesarzowej Józefiny, położył duże zasługi w zakresie dydaktyki chemii, zorganizował i wyposażył gabinet chemiczny, od 1817 wykładowca mineralogii; w 1818 Nowosilcow jako konserwator UJ powołał go na swojego zastępcę, w tym charakterze Markowski okazał się zausznikiem władz zaborczych, J. Sondel, op. cit., s. 820–821.

⁹ Wincenty Darowski (1787–1862): dr praw UJ, od 1816 r. urzędnik WMK, w tym sekretarz generalny Senatu Rządzącego (do 1843), czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, w l. 1846–1851 prezes Komitetu Gospodarczo-Rolniczego (późniejszego Towarzystwa Rolniczego Krakowskiego), zwolennik uwłaszczenia chłopów, PSB, t. IV, Kraków 1937, s. 443 (W. Sobociński).

¹⁰ Karol Soczyński (1781–1862): profesor weterynarii i medycyny UJ; od 1815 zastępca profesora w Katedrze Anatomii i Fizjologii, od 1822 kierownik Kliniki Lekarskiej, od 1831 profesor akuszerii teoretycznej w Katedrze Położnictwa oraz Chorób Kobiecych i Dzieci, pozbawiony Katedry w 1833, J. Sondel, op. cit., s. 1217.

¹¹ Marcin Fijałkowski (zm. 1820): pierwszy profesor literatury polskiej na Uniwersytecie Krakowskim; w l. 1781–1788 nauczyciel w Szkole Przygłównej Krakowskiej, od 1786 wykładowca w Kolegium Moralnym, w l. 1798–1802 profesor literatury polskiej, w okresie Księstwa Warszawskiego członek Dyrekcji Edukacji Narodowej, od 1816 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, J. Sondel, op. cit., s. 391.

¹²Roman Mazurkiewicz: ksiądz, nauczyciel religii w Szkole św. Barbary, Kalendarzyk polityczny Wolney i niepodległey Rzeczypospolitey Krakowskiey pod opieką Trzech Nayjaśniejszych i Najpotężnieyszych Monarchów zostaiącey na rok 1819, Kraków 1819, s. 58.

¹³ Zygmunt Aleksander Włyński (1740–1831): ksiądz, dr filozofii i teologii, profesor Szkoły Głównej Koronnej, wykładowca literatury łacińskiej, tłumacz prac Stanisława Orzechowskiego, Kalendarzyk polityczny na rok 1819, s. 47; M. Mataniak, Emerytury profesorów i adiunktów Uniwersytetu Jagiellońskiego w okresie Wolnego Miasta Krakowa (1815 – 1846) [w:] Prawo a edukacja na przestrzeni wieków, red. J. Pokoj, D. Szczepaniak, Kraków 2018, s. 5, 7.

¹⁴ Franciszek Sapalski (1791–1838): profesor matematyki Akademii Krakowskiej; od 1816 profesor w Katedrze Geometrii Wykreślnej, wykładał też matematykę i astronomię, czł. Towarzystwa Dobroczynności, Komitetu Budowy Kopca Kościuszki, jako senator bronił interesów UJ na forum Zgromadzenia Reprezentantów, odsunięty od nauczania w 1831 w związku z poparciem udzielonym Powstaniu Listopadowemu, J. Sondel, op. cit., s. 1154.

¹⁵ Florian Kudrewicz (1766–1834): 1802–1807 zast. prof. Pisma Świętego i języków orientalnych na Wydziale Teologicznym UJ, 1815–1831 profesor tamże, w l. 1808–1810, 1818–1821 dziekan Wydziału Teologicznego, J. Sondel, op. cit., s. 734–735.

¹⁶Julian Romuald Czermiński (1773–1830): profesor historii, w l. 1816/17–1819/20, 1829/30, 1830/31 dziekan Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Krakowskiego; od 1805 nauczyciel języka francuskiego, 1811/12–1818/19 sekretarz Szkoły Głównej, czł. Dozoru Głównego Szkół Początkowych, od 1817 czł. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, J. Sondel, op. cit., s. 263–264; Kalendarzyk polityczny... na rok 1819, s. 53.

¹⁷Franciszek Bogucki: zastępca archiwariusza akademickiego oraz dozorca domów akademickich, Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 56.

¹⁸ Józef Peszka (1767–1831): malarz, nauczyciel malarstwa przy Szkole Głównej, Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 54.

¹⁹Józef Riedlinger: nauczyciel snycerstwa przy Szkole Głównej, Kalendarzyk polityczny...na rok 1819, s. 54.

²⁰ Franciszek Szopowicz (1762–1839): profesor matematyki Uniwersytetu Krakowskiego, pedagog; od 1818 prof. w Katedrze Matematyki Elementarnej, 1831–1833 senator WMK, czł. TNK oraz Towarzystwa Warszawskiego Przyjaciół Nauk, Poczet sołtysów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miasta Krakowa (1228 – 2010), red. B. Kasprzyk, Kraków 2010, s. 771; J. Sondel, op. cit., s. 1437; K. Mrozowska, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1795 – 1850, [w:] Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1765 – 1850, t. 2, cz. I, red. K. Opałek, Kraków 1965 s. 107, 111.

²¹Franciszek Borgiasz Piekarski (1759–1834): prezes Sądu Kryminalnego dla departamentów krakowskiego i radomskiego, wiceprezes Sądu Apelacyjnego WMK, przewodniczący Komitetu Hipotecznego, członek Komisji Włościańskiej oraz Towarzystwa Dobroczynności i Arcybractwa Miłosierdzia, uczestnik prac Nadzwyczajnego Zgromadzenia Prawodawczego (7 I–3 III 1818), w l. 1817/1818, 1818/1819, 1822/1823 poseł do Zgromadzenia Reprezentantów, autor prac z dziedziny rolnictwa, „Gazeta Krakowska” 1817, nr 98; 1818, nr 10, 18, 42, 99; „Dyariusz Czynności Seymu Rzeczypospolitey Krakowskiey roku 1822”, 29/200/46 (WMK II-26), k. 10; M. Mataniak, The Judicial Circle in the Free City of Cracow (1815 – 1846), „Beiträge zur Rechtsgeschichte Österreichs” 2020, Bd. 2, s. 327–328; D. Malec, Z dziejów prawa hipotecznego Wolnego Miasta Krakowa, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2004, t. LVI, z. 1, s. 87–94. K. Hoszowski Biografie ośmiu zgasłych członków Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków 1869, a. 43–47.

²²Feliks Słotwiński (1788–1863): w 1811 zast. prof. w Katedrze Prawa Natury, Publicznego, Narodów i Ekonomii Politycznej; 1812–1817 prof. tamże; 1817–1828, 1831–1833 prof. w Katedrze Prawa Natury i